Önalım Hakkı, paylı mülkiyet hükümlerine tabi taşınmazlarda bir paydaşın payını kısmen veya tamamen üçüncü bir kişiye satması durumunda diğer paydaşlara bu satılan payı öncelikle satın alma yetkisi veren bir haktır. Türk Medeni Kanunu'nun 732 ila 734. Maddeleri arasında düzenlenmiştir.
Önalım hakkı sahibi, adına payın tesciline karar verilmeden önce, satış bedeli ile alıcıya düşen tapu giderlerini, hâkim tarafından belirlenen süre içinde hâkimin belirleyeceği yere nakden yatırmakla yükümlüdür.
Önalım hakkının avantajları ve dezavantajları vardır. Avantajları arasında, sahibine istediği bir varlığı elde etme veya kontrol altında tutma olanağı sağlaması ve piyasa koşullarına göre daha uygun bir fiyata sahip olma imkanı bulunur. Ancak, önalım hakkının kötüye kullanılması veya istismar edilmesi durumunda, diğer taraflar arasında anlaşmazlıklara ve hukuki süreçlere neden olabilir.
Görüşler önalım hakkıyla ilgili olarak değişkenlik gösterebilir. Bazı insanlar, önalım hakkının adil bir düzenleme olduğunu düşünebilirken, diğerleri bu hakkın ticaretin serbestliğine engel olduğunu ve işlem süreçlerini karmaşıklaştırdığını savunabilir. Önemli olan, önalım hakkının mevcut yasalara ve sözleşmelere uygun şekilde kullanılması ve taraflar arasındaki anlaşmazlıkların adil bir şekilde çözülmesidir.
Örneğin, önalım bedeli konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Bazılarına göre ön alım bedeli, payın tapudaki satış edeli ile tapu harç ve masraflarının toplamını içerirken, diğer bir görüşe göre ise dava tarihindeki değerini temel almalıdır. Ancak, her iki görüş de adaletsiz sonuçlara neden olabilir. Uygulamada yargılamanın uzun sürmesi, enflasyonist ortam ve gayrimenkul değerlerinin yıllar içinde öngörülemez yükselişi davalı aleyhine önalım hakkı kullanılan tarafı mağdur edebilir.
Bu durumda, ön alım bedelinin adil bir şekilde belirlenmesi önemlidir. TMK m.2 uyarınca, hakların kötüye kullanılmasının önlenmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Dolayısıyla, ön alım bedelinin belirlenmesinde güncel gayrimenkul değerinin dikkate alınması ve haksız sonuçların önlenmesi için adil bir uygulama gereklidir. Aksi takdirde, önalım hakkı kullanan lehine, davalı aleyhine adaletsiz sonuçlar doğabilir.
Comments