Trafik Kazalarında Tazminat ve Sorumluluk Kanunu: Zararların Telafisi ve Düzenlenmesi

Dünya Sağlık Örgütü'nün 2018 yılında yayınladığı 'Yol Güvenliği Küresel Durum Raporu', her yıl yaklaşık 1,3 milyon kişinin karayolu trafik kazaları nedeniyle hayatını kaybettiğini ortaya koydu (WHO, 2018). Yirmi ila 50 milyon daha fazla insan ölümcül olmayan yaralanmalara maruz kalıyor ve birçoğu yaralanmalar nedeniyle sakat kalıyor. Yayalar, bisikletçiler ve motosikletçiler gibi korunmasız yol kullanıcıları, özellikle de gelişmekte olan ülkelerde yaşayanlar, 5 ile 29 yaş arasındaki kişilerin başlıca ölüm nedeni olan kazalardan orantısız bir şekilde etkilenmektedir. Ayrıca rapora göre, dünya çapında yollarda meydana gelen ölümlerin %93'ünden fazlası düşük ve orta gelirli ülkelerde meydana geliyor.

Avrupa, dünyada nüfus başına en düşük karayolu trafik ölüm oranlarına sahip olsa da, AB ülkeleri arasında hala önemli farklılıklar var. Malta (milyonda 17) ve İsveç (milyonda 18) en düşük oranları sunarken, Romanya (milyonda 93) ve Bulgaristan (milyonda 81) 2021'de en yüksek ölüm oranlarını bildirdi (EC, 2022).

Öte yandan Türkiye, 2021 yılında Avrupa ülkeleri arasında 5.362 ölümle trafik kazalarında en fazla ölümün gerçekleştiği ülke oldu. İstatistikler trajik derecede yüksek: Toplam kazalarda %20,6 artış, kazalarda %25,1 artış Ölümlü yaralanmalı kazalarda, COVID-19 salgınının da etkilendiği 2020 yılına göre maddi kayıplı kazalarda %19,8, toplam ölen kişi sayısında %10,2 ve yaralanmalarda %21,4 artış (Türkiye İstatistik Kurumu, 2021).

Haksız fiillerden dolayı meydana gelen zararlar tazminat ödenmesini gerektirir. Başkasının kusuru nedeniyle yaralanan kişi maddi tazminat talebinde bulunabilir. Düzenlemedeki amaç davacının yaralanma sonrası yaşadığı maddi kayıpların telafisini amaçlamaktadır. Bu duruma tazminatın telafi edici işlevi denir; bunlar, yaralanma ve hasar gibi meydana gelen kayıpları tazmin eden, zarar gören tarafa verilen parayı içerir. Türk Borçlar Kanunu aynı zamanda üçüncü kişilere verilen zararın tazmin edilmesinden kimin sorumlu olacağını da düzenlemektedir. Trafik kazaları ve iş kazaları diğer haksız fiiller bu tür tazminat davalarına birer örnektir.